Nhân cơ hội gần đây trên mạng bàn tán xôn xao về tuyển vào học trường Y HCM năm học 2025, tôi ghi lại chuyện thi vào trường Y Sài Gòn trước đây mà tôi là đợt cuối cùng (1974) như một nhân chứng một thời đã qua. Chắc chắn thông tin của mình còn nhiều thiếu sót, rất cá nhân và có thể có cái nọ xọ cái kia (đã 50 năm rồi còn gì!), mong các bạn đồng khóa và đàn anh đàn chị chỉnh sửa thêm, kẻo chúng ta ra đi hết thì không còn ai kể lại!
Thật ra cách thi cử vào trường Y Sài Gòn mỗi thời kỳ một khác (thời anh tôi thi vào năm 1962 có khác), tôi chỉ kể lại các kỳ thi sửa đổi từ năm 1971-1974 mà thôi. Tôi có “may mắn” thi cả 3 kỳ, dự tính là nếu không đậu thì thi luôn 10 kỳ, xong rồi mở lớp dạy luyện thi luôn, hi hi! Sở dĩ gọi là may mắn vì thời ấy có chế độ hoãn dịch áp dụng cho 3 trường hợp: lý do học vấn (học đúng tuổi, đúng năm), lý do gia cảnh (con trai một trong gia đình), và lý do sức khỏe (không đủ điều kiện sức khỏe). Không rơi vào 3 trường hợp trên là đi lính tuốt. 3 năm đầu tôi được hoãn dịch nhờ lý do học vấn (học đúng theo năm ở ĐH Khoa Học). Đến khi đậu vào năm nhất trường Y thì quá tuổi học vấn, tôi phải học cả 2 bên, đến nửa năm đuối quá phải bỏ bên ĐH Khoa Học, hy vọng sẽ được hoãn dịch tiếp vào năm sau với lý do sức khỏe (cận nặng) thì năm 1975 miền Nam thua cuộc.
1. ĐIỀU KIỆN NỘP ĐƠN THI
Trước đó trường Y học 7 năm, 1 năm dự bị và 6 năm y khoa. Dường như từ năm 1971 thì năm dự bị được giao cho ĐH Khoa Học (tức là ĐH Tổng Hợp bây giờ). Thay vì thi thẳng vào y để học năm dự bị trực tiếp thì SV phải ghi danh (không thi) vào ĐH Khoa Học để lấy chứng chỉ dự bị năm thứ nhất của ĐH Khoa Học. Đậu chứng chỉ nầy rồi mới đủ điều kiện thi vào năm nhất Y Khoa.
Các chứng chỉ dự bị thời đó là SPCN (Lý-Hóa-Vạn vật), Sinh Lý-Sinh Hóa, và MPC (? Toán-Lý-Hóa), MGP ( Toán Lý ). Số SV ghi danh học 3 chứng chỉ nầy độ 7-10 ngàn người/năm và đậu chứng chỉ khoảng chừng 2 ngàn người (tôi không có số liệu ở đây, chỉ ước chừng, không chính xác.). Vì số SV ghi học quá đông, trường không đủ chỗ chứa, ai học Sinh Lý-Sinh Hóa phải lên chi nhánh ở Thủ Đức học.
2. TIÊU CHUẨN TUYỂN
Cầm được chứng chỉ dự bị Khoa Học trong tay rồi mới nộp đơn thi vào trường Y Sài Gòn. Tổ chức thi lần đầu tiên số thí sinh còn ít (độ 2-3 ngàn), nhưng những năm kế tiếp số thí sinh ngày càng nhiều hơn do số thí sinh thi rớt dôi ra tiếp tục thi tiếp năm sau như tôi, hi hi! Đến kỳ thi năm 1974 thì ít nhất phải hơn 5 ngàn người thi vào 200 chỗ năm nhất trường Y. Sở dĩ tôi ước đoán như trên là vì thí sinh được xếp số báo dah theo vần A, B, C mà vần mình là V (áp chót), nên nhìn số báo danh có thể đoán chừng được số người thi.
Các môn thi gồm: Lý Hóa, Vạn Vật (Sinh Vật), Sinh ngữ (Ngoại ngữ) Anh hoặc Pháp, dường như 2 môn vào buổi sáng và 1 môn vào buổi chiều. Trong khi đề Lý Hóa thì trình độ thí sinh ngang ngửa nhau, đề Sinh ngữ thì học sinh trường Tây ăn đứt. Khó nuốt nhất là môn Vạn Vật (chắc do cô Lạng bên Khoa Học ra đề với sự tiếp sức của cô Nhuận Ký sinh trùng). Đề thi nầy vượt quá kiến thức người đậu chứng chỉ dự bị Khoa học vì toàn hỏi tên khoa học mấy con thú và ký sinh trùng! Lần thi cuối tôi nhờ học chứng chỉ Động vật 1 và 2 cha Hoàng Quốc Trương (là anh của thầy Hoàng Tiến Bảo) mới qua khỏi con trăng! Thêm nữa các kiến thức tiếng Anh từ hội Việt Mỹ và trường Anh ngữ Dziên Hồng cũng giúp ích khá nhiều, chứ làm sao cự nổi tiếng Pháp của SV trường Tây! Sau 2 lần thi rớt, tôi đậu hạng 19/220 trong lần thi thứ ba. Ngày báo kết quả thi mình không thèm đi coi vì cứ đinh ninh là sẽ rớt nữa, dè đâu ông bạn thân BS Nguyễn Đức Khoan (SBCK2) chạy tới nhà báo tin!
3. SĨ SỐ LỚP HỌC
Như vậy lúc ấy trường Y Sài Gòn chỉ tuyển 200 SV, kèm theo số liste d'attente (waiting list), số nầy cũng được vào luôn vì có một số thi đậu lại không học. Danh sách chính thức niên học 1974 tôi nắm được là 172 người.
Sau 1975, trường Y khoa Minh Đức của thầy Bùi Duy Tâm được sáp nhập vào trường Y Sài Gòn, lớp tôi nhận thêm vài chục SV nữa, rồi đến năm thứ 5 nhận thêm vài SV từ trường Hà Nôi và Huế vào. Đây là những năm biến động nhất, kẻ ở người đi, phong trào vượt biên rầm rộ. Số SV ban đầu là 316 chỉ còn lại 162 người ngày ra trường.
Xin nói rõ thêm là miền Nam thời bấy giờ chỉ có 3 trường Y: Sài Gòn, Huế, Minh Đức. Trường Minh Đức là trường tư, do bên Công giáo lập ra. Năm 75 bị giải thể và lứa đầu tiên chưa ra trường.
4. CHƯƠNG TRÌNH HỌC NĂM 1
Chủ yếu sáng học lý thuyết, chiều thực tập, chưa đi BV. Có 4 môn học chính:
Cơ thể học (Giải phẫu học bây giờ): do thầy Nguyễn Ngọc Kính làm chủ nhiệm và thầy Hoàng tiến Bảo tham gia giảng dạy. Thầy Kính có tật đi trễ, bù lại dạy quá giờ. Vào lớp là tiếp tục bài hôm trước đang đứt ngang (có khi chúng tôi hí hoái ghi bài nủa chừng thì thầy biến mất tăm), thao thao bất tuyệt vẽ hình chật cả bảng. Thú thật là chúng tôi “bơi”với thầy, nếu không nhờ cuốn Grant’s Atlas thì rớt là cái chắc vì đa phần không hiểu thầy nói gì! Thầy Bảo thì giảng dễ hiểu hơn, bài đơn giản hơn, nhưng toàn là phần xương xẩu nên không hấp dẫn mấy đối với tôi.Tiện đây nói thêm về hang Meckel với ông bạn già Phùng Trung Hùng và Nguyễn Văn Giáp. Thường sau khi học lý thuyết trên giảng đường xong, chúng tôi xuống quán cơm Ma Sơ ăn rồi nghỉ một tí để vào thực tập buổi chiều. Dù có thực tập bên Mô Phôi hay bên khu Cơ thể học viện, bọn nầy đều tụ tập trải khăn nằm nghỉ ở các ngóc ngách dọc theo hành lang khu Cơ thể học viện. Có 1 chỗ mát, sàn gạch láng bóng, anh em hay tụ ở đó tán dóc, hỗn danh hang Meckel phát xuất từ đó.
Sinh lý học: môn học lý thú nhất với chủ nhiệm là thầy Trần Vỹ, nhưng lại dạy dở nhất. Y như mỗi khi thầy làm bay mất tờ giấy thì không biết nói gì, phải tìm ra tờ giấy ấy mới giảng tiếp được. Giảng lôi cuốn nhất là thầy Lê Sỹ Quang từ Mỹ về, lối giảng khác hẳn các thầy Pháp học. Không hiểu sao lúc ấy tôi đọc hết cuốn Guyton một cách say mê mà đến giờ còn tự thán phục mình! Cách hành văn của Guyton quá hay.Sinh hóa: với thầy Bùi Duy Tâm. Vô ngày đầu tiên là bắt SV phát âm các thuật ngữ y khoa tiếng Anh cho đúng! Thầy Tâm giảng bài rất dễ hiểu. Môn nầy đối với chúng tôi không quá khó vì đã có kiến thức từ bên dự bị Khoa Học. Môn học nầy lại có thầy Lê Phục Thủy, cũng từ Mỹ mới về, giảng cũng rất lôi cuốn và kích thích sự tìm hiểu của SV. Nói chung năm nhất 2 ông thầy trẻ Lê Sỹ Quang và Lê Phục Thủy là sáng chói nhất. Mô Phôi: của cha Lichtenberger và thầy Tiêu Minh Thu. Đặc điểm môn học nầy là cours quay ronéo toàn tiếng Pháp. Dân gốc trường Việt rất khổ. Cha Lichtenberger giảng bằng tiếng Pháp đã đành, còn thầy Thu tiếng Việt cũng nói tiếng ba rọi nên đôi lúc không hiểu được. Tôi còn nhớ giảng bài “cái pô” không biết là gì, hóa ra là cái “peau” là giảng về da.Vài dòng ghi chép, hy vọng có bạn bổ sung thêm.
Tháng 8/2025